O le aganu'u amata i Initia ua si'itia lona saosaoa ona ua avea le atunu'u ma lona tolu-sili ona tele le fa'atupuina o meaola faanatura i le lalolagi pe a uma Amerika ma Saina. Faatasi ai ma le tusa ma le 44 kamupani ua liliu atu i se unicorn i le 2021, ua fausia nei e Initia le 83 amataga ma lenei tulaga.
Ae ui i lea, e le o lava le mautinoa o tagata e teu faʻafaigaluega i nei amataga. Ole mafua'aga tele ona e leai se gafatia e fa'atupe ai nei kamupani. Ae, o lea ua sologa lelei mea.
Ua fa'alauiloa e Tyke invest meafaigaluega fa'afaigaluega eseese mo le aufaipisinisi fa'atau oloa ina ia mafai ai ona avea i latou ma vaega o le aganu'u amata fa'atupula'ia. E lua o nei meafaifaaili CSOP (Fa'asoa Fa'atauga a le Nuu) ma CCD (Fa'atonu Fa'atulafonoina Fa'aliliuina).
O le a ou talepeina atoatoa nei filifiliga e lua e teu ai tupe ina ia e le masani ai. O le a matou faʻatusatusaina foi nei mea faigaluega e lua e iloa ai po o fea e mafai ona avea ma filifiliga sili mo oe.
O le a le CSOP(Community Stock Option Pool)?
O le Community Stock Option Pool ose filifiliga lea e mafai ai e so'o se tasi ona fa'atauina sea tutusa a le kamupani. E aofia ai aia tatau tau tupe uma a le tagata e umia sea, ae e le aofia ai soʻo se aia tatau ma e le o iai i luga o le laulau faʻamau.
O le CSOP o se maliliega fa'akonekarate i le va o le kamupani ma le tagata fai pisinisi. E le o avea o se puipuiga i lalo o le tulafono a kamupani. E sau i lalo o le vaega o tupe maua ma e aofia ai foi lafoga tuusao ma lafoga le tuusao.
E tutusa ma se ESOP (Employee Stock Option Pool), lea e ofoina atu e se kamupani sea tutusa i ana tagata faigaluega, o le CSOP e faʻamoemoe e taofi le faʻalapotopotoga o le kamupani e ala i le tuʻuina atu ia i latou o le tutusa.
E lua ituaiga o CSOP:
1. Fa'atatauga Cap
Ole fua fa'atatau ole CSOP o lona uiga ole tau maualuga e mafai ona fa'aliliu mai se tupe fa'afaigaluega i sea tutusa.
Mo se faʻataʻitaʻiga, afai na e teu faʻafaigaluega Rs. 2,00,000 [2 lakhs] i se amataga i le tau o le Rs. 2,00,00,000 [2 crores], ona e umiaina lea o le 1% o le tupe i totonu o le kamupani.
Ia, afai e alu le kamupani i le isi taamilosaga o le faʻatupeina ma se faʻatusatusaga o le Rs 4,00,00,000 [4 crores], o le ae umia pea le 1% o le tutusa.
Ae peitaʻi, afai e faʻaititia e le kamupani lona tau i le isi taamilosaga, tatou fai atu Rs. 1,00,00,000 [1 crore], o le a maua nei le 2% o le tupe a le kamupani.
2. Fa'aitiitiga Cap
I lalo o le fa'apalapala fa'aitiitiga, e maua ai e le tagata fa'afaigaluega tupe le tutusa o le kamupani i se tau fa'aititia.
Mo se faʻataʻitaʻiga, afai na e teu faʻafaigaluega Rs.2,00,000 i se amataga i se tapuni faʻaitiitiga 30% paʻu, o le a faʻatauina oe i se tau faʻaititia pe a ulufale le amataga i le isi taamilosaga o le faʻatupeina.
Afai o le tau o le kamupani e tu ile Rs.2,00,00,000 [2 crores] i le taimi o le faʻatupeina, ona faʻatauina lea o oe i le 30% pa'u (0.70 × 2,00,00,000=1,40,00,000) .
Mulimuli ane, o le ae mauaina nei le 1.429% (2,00,00,000/1,40,00,000) nai lo le 1% (2,00,00,000/2,00,00,000) o le kamupani.
O le a le CCD (Fa'atonu Fa'aliliuina Fa'amatalaga)?
O le Compulsory Convertible Debenture o se feagaiga e tatau ona liua i le tulaga o sea tutusa i se aso atofaina. O se puipuiga malu, aua e le na'o se fa'asoa po'o se fa'amau.
O le Debenture o se malutaga aitalafu feololo pe umi se taimi e ofoina atu e se kamupani e nono mai ai tupe i se fua faatatau o tului.
E le aofia ai so'o se fa'amaoniga, e le pei o fa'amaufa'ailoga fa'apisinisi, o lo'o i ai le tulaga fa'afaigaluega. O lona puipuiga e na'o le fa'amaoni o le kamupani na tu'uina atu.
E masani lava, o le tyke e ofoina atu ituaiga eseese e fa o CCDs. O latou nei:
1. CCDs I Fa'atatauga Fa'amau
I lalo o lenei ituaiga o maliega, o le aitalafu ua liua atoatoa i sea tutusa pe a maeʻa le konekarate i luga o se tau tumau.
I le taimi e tu'uina atu ai, e filifili le fua faatatau o le suiga o aitalafu. A liua nei aitalafu i sea tutusa i le aso ua uma ona fuafuaina, e otometi lava ona avea nei tagata e umia aitalafu ma tagata e umia sea a le kamupani.
O le tului o lo'o totogiina i luga o aitalafu e na'o le totogiina se'i vagana ua liua i le tutusa. Fully Convertible Debenturs e maualalo le tului nai lo Non-convertible Debenturs.
Afai e le lava fa'amaumauga a kamupani po'o fa'amaumauga, latou te mana'o e alu mo le CCD i se tau fa'amautu. O lenei faiga e oo lava i le faateleina o le tupe faavae tutusa a le kamupani. O le mea lea, o nei ituaiga mea faigaluega e lauiloa i le aufaipisinisi.
2. CCDs fa'atasi ma le fa'aitiitiga fa'apena
Pe a sainia le Compulsory Convertible Debenture i se fa'aitiitiga tapuni, o lona uiga i le taimi o le liua, o le a maua e le tagata teufaafaigaluega tupe le tutusa o le kamupani i se tau pa'u.
E tupu tele lenei mea pe a le mafai e se amataga ona fuafua lona tau ma, o lea, e ofoina atu se CCD i le tagata teu tupe.
Mo se faʻataʻitaʻiga, afai e ofo atu e se tagata teufaafaigaluega tupe i se kamupani Rs.1,00,000 i se tau faʻaitiitiga o le 20%, ona oʻo lea i le isi taamilosaga, afai e faʻaputu tupe a le kamupani i le tau o le Rs.1,00,00,000, o le a le tagata e umia aitalafu. maua ana sea i se tau o le [Rs.1,00,00,000-20%] Rs. 80,00,000.
O lona uiga nai lo le mauaina o le 1% o le tutusa, o le a maua e le tagata teu tupe le 1.25% o le tutusa i le aso o le liua.
3. CCDs Fa'atasi ma Fuafuaga Fua/Cap
E noatia le tagata fai pisinisi e maua le tutusa i le maualuga o le tau o le kamupani i lalo o le faʻamaufaʻailoga. E ala i lenei mea, e tusa lava pe faʻaitiitia le tau o le kamupani i le lumanaʻi, o le a maua e le tagata teu tupe lana vaega o le tutusa i luga o le tau maualuga.
E mafai fo'i ona e filifili mo CCD fa'atasi ma se fola fa'atatau. I lalo o lenei, e agavaa le tagata e umia aitalafu e maua le tutusa i luga o le fola o le tau fuafuaina e tusa lava po o le a le tele o le tau o le amataga ua paʻu i lalo.
O le fola o le tau o lo'o fuafua e puipuia ai le aufaipisinisi mai le pagatia i le tele o gau. E maua ai se avanoa saogalemu ma fa'atuatuaina i luga oa latou tupe teufaafaigaluega. O lenei filifiliga e mautinoa ai o le tau o sea o le isi taamilosaga faʻatupeina o loʻo faʻatulagaina i le tau maualalo o loʻo iai nei.
4. CCDs fa'atasi ma le fa'aopo'opoga fa'aitiitiga ma le fa'atatauga
E iai fo'i le filifiliga a le aufaipisinisi e filifili ai mo le Compulsory Convertible Debenture faatasi ai ma le fa'apito o tau fa'atatau ma le fa'agata fa'aitiitiga. O foliga o nei pulou e lua e faʻatasi i luga o le laulau.
O lona uiga e maua e le tagata teufaafaigaluega ana sea tutusa i le maualuga o le tau o le kamupani ma i se tau pa'u.
O lenei ituaiga o tupe teufaafaigaluega e manatu e aoga ma e itiiti se lamatiaga mo le aufaipisinisi aua latou te maua uma tulaga lelei ia latou tupe teufaafaigaluega.
Aisea CSOP?
A manuia se amataga, o tupe mama e maua mai e le au faʻavae, tagata teu tupe, ma tagata faigaluega. E leai se mea e maua e le nuu o le vaega sa tutu i o latou autafa i le faigamalaga.
O se fa'alapotopotoga o le vaega pito sili lea ona taua o so'o se kamupani. Na o le pau lava le mea masani i le 60% unicorns o le malo, tusa lava po oa latou vaega, o lona nuu. O le fa'atumauina o tagata fa'aoga autu o se kamupani o se lu'itau, ma o le CSOP o lo'o taulimaina lelei lenei fa'afitauli.
O le CSOP o loʻo faʻamoemoe e aumaia se suiga malosi i le amataga o pisinisi e ala i le tuʻuina atu i le lautele o le kamupani se vaega tutusa o tupe mama, e pei lava o le au teu tupe. O le tuʻuina atu o le tutusa o le kamupani i tagata faʻaoga e le gata ina faʻamalosia ai o latou uiga ae faʻamalosia foi i latou e fesoasoani i le kamupani ia tuputupu aʻe atili.
E fesoasoani foi le CSOP i le tipiina o le tele o tau i le maketiina mo le amataga, ona o le au faʻaoga e maua le tutusa e faʻamalosia e le tagata lava ia e faʻatupulaia le kamupani e iu ai ina maua ni tupe maua lelei.
Aisea CCD?
O le CCD o se ituaiga o aitalafu e tatau ona liua i le tutusa i se aso faʻapitoa poʻo le taimi e manaʻomia ai. O lea la, e le mafai ona tatou manatu tonu i ai o se aitalafu. Talu ai e fa'atulafonoina le fa'aliliuina o le CCD, e mafai ona fa'aigoaina o se meafaigāluega tutusa fa'atuai.
Amata-ups e fiafia i le CCD ona e eseese tulaga lelei i le tutusa ma tolopo lona tuʻuina atu. Mai le va'aiga a se tagata e tu'uina atu, e tele ni fa'amanuiaga tau lafoga. O lo'o i ai fo'i le tau sili atu i luga o le tutusa, ma fa'avae i le tau o le kamupani i le lumana'i.
E maua fo'i e le tagata fai pisinisi a le PE se fua faatatau o tului fa'atasi ma le fa'atuputeleina o se tau fa'asili i le taimi o le fa'aliliuga, ae o le sa'o sa'o e le fa'ailoa mai ai so'o se tupe maua tumau. I le taimi nei, faʻatasi ai ma faʻamaumauga tumau ma le gafatia o se pito i luga, o le CCD e sili atu le lelei nai lo se faʻasoa faʻapitoa e taugata tau auaunaga. E mafua ona o tufatufaga e le o lafoga.
Aia Tatau a se Tagata e umia CSOP
E tele aia tatau e maua e le tagata e umia le CSOP ae tele na te le mauaina. Sei o tatou tilotilo ia i latou puupuu.
1. Leai Lau Laupapa
CSOPs, e pei ona uma ona talanoaina, o konekarate tau tupe o loʻo i totonu o tupe maua. O le mafuaʻaga lea e le o iai i luga o le laulau faʻamau.
2. Leai se Aia Tatau
E le pei o le aufaipisinisi masani a le kamupani, e le fiafia i latou o lo'o umia CSOP so'o se aia tatau e palota ai i fonotaga a le kamupani. E mafai ona latou auai pe afai o le mataupu e aofia ai a latou lava tupe teufaafaigaluega.
3. Tupe Teufaafaigaluega Lafoga
O nei tupe fa'afaigaluega a le CSOP o lo'o maua i lalo o tupe maua mo le amataga, ma o lea e totogi ai lafoga i lima o le kamupani. E mafai ona maua i lalo ole lafoga tuusao poo lafoga le tuusao.
4. Filifiliga Fa'atonu Valaau
Afai ua ausia e le kamupani le tele o tau muamua (e pei ona tatou talanoaina i faʻataʻitaʻiga o loʻo i luga) lea na teu ai tupe a le au CSOP, e manaʻomia e tagata uma o loʻo umia le CSOP ona talia le alu ese.
5. Teufaafaigaluega sa'o
E leai se SPV (Special Purpose Vehicle) o lo'o aofia i le fa'auluina o tupe fa'afaigaluega. O lona uiga e mafai e le tagata ona teu sa'o i totonu o le kamupani e ala i le sainia o le feagaiga CSOP na sainia e le na faavaeina le kamupani ma le tagata fai pisinisi.
6. Fa'agata Fa'amatalaga
E iai le fa'atapula'aina o le fa'asoaina atu o fa'amatalaga ma fa'amatalaga tau tupe a le kamupani ma le aufaipisinisi a le CSOP. E matua utiuti lava faamatalaga e maua e le aufaipisinisi e ala i le kamupani, aua ua uma ona taʻua atoa i totonu o le maliega.
Aia Tatau a se tagata e umia CCD
O le tagata e umia CCD e agavaa e maua ni tului, ae e tele mea na te le agavaa e fai a'o ia umia le tulaga o le tagata e umia aitalafu. Sei o tatou tilotilo i na aia tatau:
1. Leai se Aia Tatau
E leai ni aia tatau a le au fai aitalafu i galuega faatino a le kamupani, ona e le o i latou o ni tagata e umia sea a le kamupani. E mafua foi ona o le aitalafu o se malu puipuia ae le o se poʻo poʻo se faʻasoa.
2. Leai Lau Laupapa
O le CCDs e le o avea ma sea tupe faavae a le kamupani seia oʻo ina latou liua i le tutusa. O le mea lea, soʻo se tagata auai e iai le CCD o le a le maua se nofoaga i luga o le laulau faʻamau.
3. Fa'aliliuga i Tulaga tutusa
O le aiā tatau muamua a le tagata e umia aitalafu o le fa'aliliuina fa'amalosi lea i tupe faavae tutusa i se aso fa'apitoa ma fa'alavelave vave.
4. Lafoga
O se aitalafu ua manatu o se tupe maua tupe faavae ma, o lea, e tatau ona lafoga e le tulafono. E tatau i le tagata fai pisinisi ona ta'ua a latou aitalafu i totonu o latou ITR ma totogi le fa'atulafonoina lafoga o tupe maua.
Fa'amanuiaga ole CSOP O lo'o umia
E tele fa'amanuiaga e a'afia mo i latou e umia le CSOP. Sei o tatou vaai ia i latou:
1. Faigofie Avanoa I Tuputupu Amata-Ups
O lenei filifiliga o loʻo faʻatulagaina faʻapitoa e avea o se konekarate tau tupe o loʻo faʻaaogaina e kamupani faʻatupulaia ua uma ona faʻaputu tupe mai luga o VC ma faʻalapotopotoga.
2. La'ititi Tulaga lamatia
O a'afiaga e a'afia ai e fa'atusatusa i lalo ifo o le aufaipisinisi a le kamupani, ona o lo'o i ai i latou o lo'o umia le CSOP se fa'ai'uga e alu i fafo i le tulaga o le fa'atau tupe. Ua faia lenei mea mo tagata fa'aoga o lo'o su'e vave le toe fo'i mai o le suavai.
3. Lelei
O le CSOP ose maliega pu'upu'u ma faigofie e le aofia ai le tele o tu'utu'uga mo feutanaiga. O le mea lea e fai ai le maliliega e fai si leai se fa'alavelave ma vave.
Faamanuiaga o se tagata e umia CCD
E tele faʻamanuiaga mo le tagata o loʻo umia CCD o se amataga. O nisi nei o latou:
1. Fa'afo'i tumau
O se tasi o fa'amanuiaga autu a tagata e umia aitalafu o le maua lea o tupe maua tumau i luga oa latou tupe teufaafaigaluega i tulaga o tului. O lenei fua faatatau e le afaina i le maualuga ma le maualalo o le kamupani.
2. Leai se popolega i le Pulega
Ona o aitalafu e malu puipuia ae le o tupe faavae tutusa, latou te le faalavelave i le pulega o le kamupani. Ua na ona latou popole i lo latou toe foi mai.
3. Mauaina Tupe Maua
Ose tupe fa'afaigaluega lea e te maua ai se tupe mautu mai lea taimi i lea taimi. O se mea e seasea maua i le vaega o tupe teufaafaigaluega, ae o le natura lea o Debentures. E totogi i latou i se fua faatatau tumau o tului e pei ona faamaoti mai i le taimi o le maliega.
4. Tamaoaiga
E matua taugofie mo le amataina ona o le maualalo o le tului e maua ai e i latou se avanoa i le faatumauina o a latou tupe e aunoa ma le vave tuʻuina atu o le tele o tupe.
5. Saogalemu Tupe Teufaafaigaluega
E le pei o tupe faʻaalu tuusaʻo, o CCDs o se filifiliga sili atu ona saogalemu. Faatasi ai ma le fua faatatau tumau o le toe faafoi ma le totogi sili i le tulaga o le faʻamavaeina o le kamupani, latou te ofoina atu se tulaga maualalo maualalo. O le mea lea, o tagata e le fiafia e fai ni fa'alavelave tetele e mafai ona filifili mo se CCD.
O tupe fa'afaigaluega a le CSOP ma le CCD o lo'o i ai lelei mo kamupani fa'atupulaia ma le amataga. Tyke e ofoina atu nei mea tau tupe e ala i ona faʻavae i ona tagata uma. Ae ui i lea, o le filifilia o soʻo se tasi oi latou e avea ma manumalo sili o se autu eseese e faʻalagolago i le faʻaogaina ma le gafatia o le tagata teu tupe.
E mafai ona e alu mo le CSOP pe afai e te manaʻo e fai se oso o le faʻatuatua ma faʻalagolago atoatoa i le kamupani. Ae, afai e te manaʻo e te alu i se itu saogalemu, ona mafai lea ona e filifili mo le CCD.
O le CSOP e iai le avanoa e tu'uina atu ai le tele o tupe maua i le lumana'i pe a manuia le kamupani, aua e tu'u sa'o i totonu o le kamupani i se fa'amaufa'ailoga tau. I le talanoa e uiga i le CCD, e te maua se punaoa mautu o tupe maua i le tulaga o tului, o se mea faʻaopoopo mo tagata o loʻo vaʻavaʻai e maua ni tupe i taimi uma.
I le talanoa e uiga i le pulega, e te le agavaa e palota i fonotaga a le kamupani poʻo faʻagaioiga i le CSOP ma le CCD faʻafaigaluegaina. Ae peita'i, a'o fa'aliliu lau CCD i sea tutusa i le lumana'i, e avea oe ma tagata e umia sea a le kamupani ma e iai le aiā tatau e palota ai.
I le aotelega, o nei meafaigaluega uma e lua e aoga tele mo le amataina o pisinisi aua e tosina mai ai le aufaipisinisi faʻatau a le atunuʻu e teu faʻafaigaluega i latou e aunoa ma le aveina o se tupe tele i totonu o le kamupani. Faatasi ai ma le lelei o tupe maua ma le sologa lelei o le kamupani, e mafai ona avea ma se tulaga manumalo-manumalo mo tagata faʻaoga e teu faʻafaigaluega a le CSOP poʻo le CCD.
O le a sou manatu e uiga i nei filifiliga tupe teufaafaigaluega e lua na faʻalauiloaina e TykeInvest?
Ta'u mai ia te a'u ou manatu ile vaega ole fa'amatalaga i lalo.
Vishal Z
E mafai ona e faamatalaina “4. Fa'atonu Valaau Filifiliga” vaega i nisi fa'amatalaga e faigofie ai ona malamalama i ai se tagata e le fa'aletupe (atonu o se fa'ata'ita'iga)?
O le a avea ma se fesoasoani tele. Faafetai.
Pawan
Ioe Vishal. Sei ou tuuina atu se faataitaiga faigofie e talepe ai mo oe.
Se'i fa'apea e fa'atau atu e se tagata fai pisinisi se vala'au filifiliga ma le tau fa'ailoga e $15 e fa'amutaina i le vaiaso fou mo le tala ma o lo'o fefa'ataua'i nei le kamupani i le $13, o le filifiliga e tau i le tala. I le tulaga lea, e maua e le tusitala se tau e $100 talu ai o se filifiliga tutusa e aofia ai le 100 filifiliga mo le konekarate. O loʻo faʻaalia ai o le tagata fai pisinisi o loʻo paʻu i luga o le faʻasoa ma talitonu o le a pa'ū le tau. O lo'o fa'amoemoe le tagata fai tupe e fa'amutaina le telefoni e leai se aoga.
Peita'i, fa'apea o le aso a'o le'i muta le filifiliga, e fa'ailoa mai e le kamupani o lo'o latou mauaina se isi kamupani ma o le tau fa'atauga e si'i i le $20. O le i'uga, o le tele o tagata e umia filifiliga telefoni e fa'atino a latou fa'atauga. O lo'o fa'ailoa mai ai e mana'omia e le tagata fa'atau telefoni le tu'uina atu o sea 100 o fa'asoa a le kamupani i le $15 i le sea e maua ai le "Filiga Fa'atauva'a."
Akshay Shah
E fa'atagaina le CSOP i Initia?