Tsis ntev dhau los, Zimbabwe tau nyob hauv xov xwm rau txhua qhov laj thawj tsis raug. Kev tsis sib haum xeeb ntawm kev nom kev tswv, lub xeev txhawb nqa chav kawm kev tawm tsam raws kev ntxub ntxaug lwm haiv neeg & hyperinflation yog txhua yam ua rau lub teb chaws tsis sib haum xeeb.
Fast-forward mus rau niaj hnub no thiab daim duab yog kiag li opposite. Muaj kev tswj hwm kev ruaj ntseg hauv lub tebchaws nrog kev rov qab los ntawm cov neeg sawv cev kev ywj pheej, cov zej zog tau faib tsawg dua li nws tau nyob rau ntawm nws qhov siab tshaj plaws thiab kev lag luam tau rov qab los.
Txawm hais tias kev nom kev tswv thiab kev coj noj coj ua tsis yog peb qhov kev lees paub, nws yog qhov nthuav tias tom qab tsoo 800% + kev nce nqi txhua xyoo hauv 2020, lub teb chaws tsuas yog qhuas los ntawm World Bank rau ib tug muaj zog rov qab nyob rau hauv lub hauv paus economic fundamentals.
Yuav kom paub seb Zimbabwe ua tiav qhov no li cas, peb ua qhov tob tob rau txhua yam macroeconomics hauv kev sib tw kom kawm paub ntxiv.
1. Lub Xyoo Laus – 1997-2009
1.1 Kev Txom Nyem Pib
- Zimbabwe - GDP Txoj Kev Loj Hlob
Zimbabwe, yav tas los Rhodesia, yog lub tebchaws tsis muaj av nyob rau yav qab teb Africa uas tau ua tiav txoj cai los ntawm feem coob hauv xyoo 1980 tom qab muaj kev tsov rog ntev ntev ntawm cov haiv neeg tsawg thiab cov neeg nyob hauv tebchaws dub feem ntau.
Daim Ntawv Pom Zoo Lancaster House, uas xaus kev ua tsov ua rog, tau hloov lub zog rau feem ntau cov neeg dub txoj cai thaum khaws txoj cai rau kev ywj pheej ntawm cov tswv av dawb uas, raws li cov neeg nyob hauv tiam neeg, txheeb xyuas lawv tus kheej li Africans & xaiv tsis rov qab mus rau Tebchaws Askiv.
Rau 17 xyoo tom ntej no, lub teb chaws nyiam kev ruaj ntseg los ntawm kev nom kev tswv thiab kev sib raug zoo txawm hais tias kev lag luam boom thiab bust cycles txuas ntxiv, uas yog ib txwm muaj rau cov teb chaws uas muaj kev vam khom siab rau cov khoom tseem ceeb. Yog li, thoob ntiaj teb tus nqi ntawm cov zaub mov thiab cov qoob loo hais txog kev lag luam txheeb ze ntawm lub teb chaws lossis kev rov qab los nag uas yuav cuam tshuam loj heev rau kev tsim khoom noj tag nrho.
1.2. Dub Kaum Ib Hlis 1997
Thaum lub Kaum Ib Hlis 1997, tom qab mob hnyav Tshuag lag luam kev poob qis, qhov kev lag luam tsis muaj zog hneev taw tau dhau mus rau hauv kev tsis sib haum xeeb loj heev. Qhov tseem ceeb ntawm cov neeg tawm tsam tawm tsam kev txom nyem nyiaj txiag hnyav yog cov qub tub rog ntawm lub teb chaws kev tsov kev rog.
Nws yog ib qho tseem ceeb uas yuav tsum tau hais txog ntawm no tias los ntawm lub sijhawm no, Thawj Tswj Hwm Robert Mugabe, tau ua haujlwm tau 17 xyoo. Raws li tus thawj coj ntxeev siab uas tau tawm tsam hauv kev sib ntaus sib tua thiab ua tiav txoj kev daws teeb meem kev nom kev tswv uas coj mus rau feem ntau txoj cai, nws yog tus neeg saib xyuas dav dav.
Nyob rau hauv nws txoj kev coj noj coj ua, cov tub rog ua tsov rog tau muab riam phom thiab muaj kev siv zog ntau los ua kom rov ua dua lawv mus rau hauv cov cuab yeej nyiaj txiag tab sis tsis muaj kev vam meej tau muab lub teb chaws cov peev txheej.
Nws yog tom qab ntawd los ntawm txoj haujlwm tsis muaj zog & pom kev hem thawj los ntawm nws tus kheej lub zog uas Thawj Tswj Hwm Mugabe tshaj tawm ib qho kev pab nyiaj txiag los pab txhawb cov tub rog ua rog. Qhov teeb meem tsuas yog tias qhov kev zov me nyuam yuav raug nqi 3% ntawm GDP hauv daim ntawv them nyiaj ib zaug!
1.3 Teeb meem 98 & 99
Lub teb chaws tsis muaj nyiaj rau cov nyiaj tau los. Lawv thawj zaug sim tsa tib yam los ntawm kev them se uas tau tawm tsam los ntawm zej zog kev lag luam.
Tom qab ntawd, lawv pib qiv, uas ua rau muaj kev nyuaj siab rau Zimbabwean duas. Lub teb chaws cov nyiaj txiag txuas ntxiv mus ntxiv thaum nws tau koom nrog ntau lub teb chaws kev sib tw xyoo 1998 rau kev ua tsov rog Congolese thib ob. Xyoo 1999 tau ua rau muaj kev kub ntxhov & kev ua haujlwm tsis raug cai ntawm kev lav phib xaub.
1.4. Av Reform
Nrog rau kev poob nyiaj txiag poob qis & tawm tswv yim txog kev nom kev tswv tsis txaus ntseeg, Tsoom Fwv Teb Chaws tau cuam tshuam cov neeg coob coob los ntawm kev pib ua txoj cai hloov kho av, uas cov av tuav los ntawm cov neeg dawb huv yuav tsum tau muab faib rau cov neeg ua liaj ua teb dub. Kev tsis sib haum xeeb ua raws li, nrog rau cov neeg dawb huv khiav tawm hauv lub tebchaws & kev rau txim thoob ntiaj teb ua rau muaj kev rau txim rau lub tebchaws nws tus kheej.
Qhov cuam tshuam rau kev lag luam tau ua rau muaj kev puas tsuaj loj, vim kev nplua ua rau lub zeem muag ntawm kev nqis peev ncaj qha txawv teb chaws. Ntawm qhov tod tes, kev ua liaj ua teb tau poob qis vim cov neeg ua liaj ua teb dub tsis muaj txoj hauv kev los yog kev txawj ntse los ua kev ua liaj ua teb loj thiab siv rau kev ua liaj ua teb uas tsis tshua muaj txiaj ntsig.
Qhov no yog vim tias feem ntau thaj av tau raug txhom hnyav, thiab cov "cov tswv" tshiab dub tsis muaj cov ntaub ntawv tsim nyog los mus txog. cov tsev txhab nyiaj rau cov peev nyiaj ua haujlwm.
1.5. Hyperinflation
Kev poob nyiaj txiag los ntawm kev rau txim thiab qhov cuam tshuam ntawm kev hloov kho av hnyav tau ua rau muaj kev cuam tshuam ntxiv rau pej xeem nyiaj txiag. Tsoom Fwv Teb Chaws tau siv qiv nyiaj li cas, tab sis feem ntau luam tawm nyiaj.
Qhov cuam tshuam yog los ntawm 2004 txog 2009, lub teb chaws raug ntes nyob rau hauv ib tug sib sib zog nqus hyperinflationary kauv nrog inflation peaking ntawm 6,600% los ntawm qee qhov kev kwv yees. Zimbabwean duas poob tag nrho cov kev ntseeg siab thiab tsoomfwv tau siv los ua kev tswj hwm tus nqi. Qhov no tsuas yog exacerbated qhov teeb meem raws li cov pej xeem siv rau kev lag luam tsis raws cai.
2. Xyoo caum ntawm Dollarization
2.1. Thawj kauj ruam
Xyoo 2009, peb pawg nom tswv hauv Parliament tau pom zoo los tsim Tsoom Fwv Teb Chaws Kev Sib Koom Tes los ua cov kev hloov pauv nyiaj txiag mob hnyav thaum vam tias kev sib koom ua nom tswv thiab kev ruaj ntseg yuav tsim qhov chaw zoo tshaj plaws los pab txhawb kev lag luam.
Thawj kauj ruam uas tsoomfwv tshiab tau coj yog thaum Lub Ob Hlis 2009 thaum lawv tau tso cai ua lag luam txawv teb chaws hauv kev lag luam hauv tebchaws. Qhov cuam tshuam yog tias thaum lub Plaub Hlis 2009, Zimbabwean duas tau poob tag nrho cov kev ntseeg siab thiab raug tshem tawm tag nrho. Teb Chaws Asmeskas $ tau dhau los ua txiaj ntsig rau tsoomfwv kev lag luam.
2.2 Kev cuam tshuam thawj zaug
Qhov cuam tshuam ntawm qhov kev txav no tau zoo heev. Inflation thim rov qab, lub tuam txhab nyiaj txiag ruaj khov & kev lag luam loj hlob pib. Txawm li cas los xij, muaj qhov tshwm sim tsis zoo thiab:
- Tib neeg txuas ntxiv tsis ntseeg cov tsev txhab nyiaj thiab khaws lawv cov peev hauv kev lag luam tsis raws cai, uas txuas ntxiv ua rau muaj kev cuam tshuam rau pej xeem nyiaj txiag, yuam tsoomfwv mus rau qhov xwm txheej them nyiaj raws li koj mus.
- Qhov no tau muaj kev cuam tshuam ntxiv ntawm cov paj laum siab heev, vim tias cov tsev txhab nyiaj tsis muaj peev nyiaj qiv thiab pab txhawb lub log ntawm kev lag luam.
- Thaum lub US $ ua raws li ib tug nom txiaj txiaj, nws tsis ua raws li tag nrho cov kev cai uas ib tug monetary system xav tau. Qhov tseem ceeb ntawm cov teeb meem no yog coinage los yog teeb meem ntawm me denominations. Tsis muaj kev hloov pauv me me, cov pej xeem raug yuam kom txais South African rand npib. Cov ntawv ceeb toom tseem qhia txog kev sib pauv cov hnab looj tes, lub sijhawm siv xov tooj ntawm tes, thiab khoom qab zib.
- Lub teb chaws tsis yog raws nraim exporting txaus rau ib tug tsis tu ncua ntws ntawm cov nyiaj los mus rau hauv tus account rau kev loj hlob. Yog li ntawd, cov pej xeem, ntawm lub hauv paus tsis raug cai, pib ua lag luam hauv lwm cov nyiaj, uas ua rau muaj kev dag ntxias.
2.3. Ntau Qhov Kev Ua Tsis Ncaj Ncees
Tom qab kev xaiv tsa hauv 2013, ua rau muaj kev sib cav sib ceg ntawm kev sib cav sib ceg, tog ntawm Mr. Robert Mugabe yeej muaj feem ntau meej nrog nws raug xaiv los ua Thawj Tswj Hwm. Hmoov tsis zoo, tib qhov yuam kev txuas ntxiv nrog:
- Txoj cai tswjfwm ceev ceev ntawm kev lag luam hauv paus txawm tias tag nrho cov lag luam yuav tsum muaj tsawg kawg yog 51% muaj los ntawm cov neeg dub, ntxiv rau qhov tsis paub meej & cuam tshuam kev nqis peev;
- Muab ob npaug rau kev pabcuam pej xeem los muab kev ua haujlwm nyob rau hauv ib puag ncig uas tsoomfwv cov nyiaj tau los tsis tso cai rau qhov kev cog lus. Qhov kawg tshwm sim yog tias ob peb xyoos tom qab ntawd qhov loj ntawm kev pabcuam pej xeem yuav tsum tau txiav ntau heev.
- Ntau qhov kev sim los rov qhia dua Zimbabwean duas yam tsis muaj qhov tsim nyog kev ntseeg siab-tsim kev ntsuas. Qhov tshwm sim tau muaj qhov tsis paub meej ntau dua & kev lag luam dub loj, nrog kev siv txuas ntxiv ntawm US $ ua cov txiaj ntsig raug cai.
2.4. Suav Overtures
Tsis yog txhua yam tau ploj thaum lub sijhawm no. Tsoomfwv Mugabe, nyob rau hauv kev ntxhov siab txuas ntxiv los ntawm Asmeskas kev nplua, saib lwm qhov rau kev txhawb nqa nyiaj txiag thiab ua tiav rau qee qhov.
Qhov no tuaj feem ntau los ntawm Suav peev hauv Zimbabwe cov zaub mov, ua liaj ua teb & tourism sectors. Cov txiaj ntsig tau txais kev txhawb nqa, nrog rau tag nrho 3 sectors qhia kev txhim kho.
Txawm li cas los xij, cov no yog los ntawm & loj marginal txhim kho rau lwm yam teeb meem loj. Qhov tseeb, qhov no tau ua rau muaj kev ntshai tias lub tebchaws yuav ua tau zoo los ua ib lub tebchaws Suav.
3. Muaj Kev Cia Siab
3.1. Ib qho Sharp Economic Recovery
Nrog lub ntiaj teb loj nyob rau hauv kev kaw, Zimbabwean kev lag luam raug mob hnyav los ntawm tus mob coronavirus pandemic. Txawm li cas los xij, muab nws txoj hauj lwm ua tus tsim khoom ntawm cov khoom tseem ceeb, lub teb chaws pom muaj kev vam meej tam sim ntawd.
Raws li lub World Bank, kev lag luam loj hlob los ntawm 5.8% hauv 2021 tom qab kev sib cog lus ntawm 6.2% hauv 2020. Cov laj thawj uas tau muab tso rau pem hauv ntej ua rau kev nyeem zoo:
- GDP kev loj hlob tau coj los ntawm kev rov qab los ntawm kev ua liaj ua teb & kev lag luam. Peb paub tias kev hloov kho av & kev nplua nyiaj txiag tau ua rau muaj kev puas tsuaj rau ob txoj haujlwm no. Kev pab los ntawm Suav tau nrhiav kev rov qab los ntawm no, uas tau pab los ntawm kev sau qoob loo.
- Kev poob qis hauv kev nce nqi vim yog txoj cai tswj hwm nyiaj txiag nruj. Cov paj laum siab & kev ntsuas txoj cai tau pab cuam tshuam tus nqi nce ntawm 838% hauv 2020 txog 60% hauv 2021.
- Nyob rau tib lub sijhawm, Tsoomfwv tau sim ua neej nyob hauv nws txoj kev los ntawm kev ua raws li txoj cai tswjfwm nyiaj txiag lub luag haujlwm. Tsis muaj ib qho ntawm cov nyiaj dhau los tau txais kev txhawb nqa, nrog rau kev txhim kho kev siv nyiaj sib npaug los ntawm cov nyiaj txiag.
- Kev xa tawm siab dua & kev xa nyiaj rau cov neeg ua haujlwm tau pab nrog qhov sib npaug ntawm txoj haujlwm them nyiaj. Feem ntau muaj ob lub zog ua si ntawm no. Ib qho, tom qab tam sim no ntawm COVID-19 kev kub ntxhov, nrog kev tsim khoom hauv ntiaj teb rov qab los hauv online, muaj kev thov siab rau cov khoom tseem ceeb, tshwj xeeb tshaj yog cov ntxhia. Qhov no tau pab Zimbabwean kev lag luam raws li kev thov & nqi nce. Qhov thib ob, vim yog kev kaw cia, cov neeg ua haujlwm txawv teb chaws raug tso tawm & xaiv rov qab los tsev, yog li kev xa nyiaj ntau dua.
- Kev txhaj tshuaj tiv thaiv kab mob txaus txaus tso cai rau kev lag luam ua haujlwm yam tsis tas yuav muaj kev cuam tshuam los ntawm kev kaw. Ntxiv dua thiab, cov Suav tau txais txiaj ntsig zoo & siab dav ntawm no.
3.2. Zaj lus qhia
Thoob plaws hauv nws keeb kwm, Zimbabwe cov neeg tseem ceeb tswj hwm zoo li tau tawm tsam kev xav. Qhov no tau raug tsav los ntawm kev xav ntawm cov neeg hauv lub hwj chim kom elongate lawv txoj cai ntawm kev siv nyiaj ntau dua ntawm cov pej xeem. Qhov phem tshaj plaws yog qhov kev hloov pauv lub siab uas muaj nyob rau xyoo 1970s tseem raug tsim txom rau qhov tshwm sim loj heev.
Piv txwv li, piv txwv li, xyoo 1997 nyiaj ntxiv rau cov qub tub rog ua rog. Es tsis txhob ua rau lawv cov kev xav tau, nws yuav yog qhov zoo los hu xov tooj rau kev xaiv tsa tshiab rau cov teeb meem zoo li no los koom ua ib feem ntawm kev hais lus dav dav.
Ib yam mus rau qhov tsis pom zoo & ua tsis zoo rau kev hloov kho av. Ib lub tswv yim zoo dua yuav tau tsim kom muaj kev koom tes uas yuav txhawb kev sib koom ua tswv cuab ntawm thaj av thaum tso cai rau cov txheej txheem ua liaj ua teb qib siab mus ntxiv.
Ib yam li ntawd, kev cais tawm thoob ntiaj teb tau txais tos los ntawm Tsoomfwv zoo li nws yog ib qho khoom plig ntawm kev hwm. Qhov tseeb yog tias nws tsis yog rau Suav, lawv yuav tau tawg mus rau hauv kev ua tsov rog hnyav dua.
Ib zaug ntxiv, qhov xa tawm ntawm qhov tshaj tawm no tsis yog kev tawm tswv yim nom tswv. Txawm li cas los xij, tsis muaj kev tuav pov hwm thaum hais tias kev txiav txim siab nyiaj txiag yuav tsum tsis txhob cuam tshuam los ntawm kev nom kev tswv. Kev txiav txim siab zoo hauv kev lag luam kev xav tau qhia nws cov txiaj ntsig hauv ib xyoos nkaus xwb rau Zimbabwe. Qhov no yog ib qho txhaum loj rau cov uas tau tswj hwm kev lag luam ua ntej.
3.3. Lub neej yav tom ntej
Thaum cov xov xwm tawm los ntawm Zimbabwe tau muaj txiaj ntsig zoo thaum lig, muaj kev pheej hmoo loj uas tseem nyob. Invariably, raws li cov txiaj ntsig qis qis ploj mus, GDP kev loj hlob yuav qeeb hauv xyoo tom ntej.
Nyob rau tib lub sijhawm, cov khoom lag luam supercycle tam sim no thiab cov txiaj ntsig kev lag luam poob qis yuav rov cuam tshuam qhov kev thov rau lub teb chaws cov khoom xa tawm thiab ua rau muaj kev nyuaj siab rau qhov rov qab tsis yooj yim. Lub teb chaws tseem nyob ntawm Suav raws li nws cov lag luam loj thiab kev lag luam tus khub, thiab nws cov kev sib cais thoob ntiaj teb qhia tsis muaj qhov kawg.
- Cov nuj nqis tshiab kawg - Reserve Bank of Zimbabwe
Qhov xav tau yog rau Zimbabwe kom ntseeg tau tias lawv tsis txhob rov ua qhov yuam kev yav dhau los.
Txog rau tam sim no, tsis tau rov qab mus rau lub teb chaws txiaj vim qhov kev ntseeg siab tsis txaus uas kav loj tshaj plaws.
Qhov kev ntseeg no yuav tsum tau txais dua. Txwv tsis pub, kev puas tsuaj ntawm tib neeg kev lag luam yuav txuas ntxiv mus.
Sau ntawv cia Ncua