O le litaea o se vaitaimi ma se lagona. Ou te manatua lo'u tama ma uso o lo'u tina o lo o talanoaina le litaea o se taimi e ave i le togalaau ma tausia fanau a fanau.
Ua suia taimi, ma o le mea e faanoanoa ai, o le toʻatele o tagata e le mafai ona litaea i le uiga moni i le taimi nei. E to'atele tagata e le manana'o e litaea! Atonu latou te maua se pulou maualuga i luga o latou tausaga o galulue ma se faʻalapotopotoga, ae faʻateleina tagata e teena le manatu o le litaea atoatoa.
O se tasi o mafuaʻaga ua faʻateleina ai lo tatou lafoaʻia o le manatu o le litaea ona ua tatou faʻapipiʻiina se uiga le lelei i taimi paganoa. Ua uunaʻia i tatou e le manatu ina ia “aoga” ma “fua mai,” e tusa lava pe lava lo tatou matutua.
Aisea e Fuafua ai Tupe Litaea
Ae tusa lava po o le a lau vaaiga mo le litaea - e fiafia ai i taimi paganoa poʻo le faia o se pisinisi fou, o le mea e tasi e malilie autasi tagata uma e tatau ona tatou saunia mo tausaga pe a uma lo tatou 60. E tatau ona i ai ni a tatou tupe teu fesoasoani ia i matou e tulituliloa le ala matou te mananao e ola ai pe a faaitiitia lo matou malosi.
E pei ona tatou iloa uma (ae atonu e manaʻomia ona faamanatu i lea taimi ma lea taimi), o le vave amata tatou te faʻatupeina, o le sili atu lea.
O se tasi o mafuaʻaga mo le amataina o tupe faʻafaigaluega i le amataga o le olaga o le faʻapolopolo lelei mo tausaga litaea. O tagata i galuega a le malo e tatau ona faʻaitiitia le popole, aua latou te maua se tupe faʻaalu pe a litaea. E iai fo'i a latou polokalame penisione malosi. O nei tagata laki e mafai ona popole teisi i le aulia o tausaga litaea.
Mo tagata o lo'o faigaluega i pisinisi tuma'oti pe fai pisinisi, e masani lava e leai se vaega tupe e ave i le fale pe'a litaea, po'o se penisione. O nisi kamupani tumaoti latou te saunia, ae o le tele o kamupani e aloese mai ia tau faaopoopo o le tuuina atu o se penisione.
O le mea lea ua i'u ai i se vaega tele o tagata ua 60 tausaga le matutua i Initia ua faalagolago ia latou fanau e tausia o latou manaoga. O lea ua toe tulai mai ai le numera o tagata matutua i le sauaina i Initia. E ui ina faanoanoa, ae o le mea moni lava.
O le mafuaaga lena e taua ai le tausia o ou tausaga matutua mai lava i lou talavou. Matou te avatu ia te oe mea sese masani o tupe teufaafaigaluega a litaea e mafai ona e aloese mai ai ina ia mautinoa e te maua se olaga filemu pe a uma ona litaea.
'A'O'E MAI IA MEA E 10 FA'AVAE FA'AVAE A LE LIITARE
1. Le fa'afaigaluegaina i se penisione
Afai e le ofoina mai e lou fale faigaluega se polokalame penisione, e mafai ona e filifili mo le National Pension Scheme poo se tasi o fuafuaga litaea e ofoina mai e faletupe e pei o le HDFC ma le ICICI.
O le tele o penisione e iai le taimi e loka ai se'ia o'o i se tausaga fa'apitoa e fa'amautinoa ai o lo'o teuina le aofa'i o tupe fa'afaigaluega mo le tele o tausaga talu ona litaea.
O le teu fa'afaigaluegaina o tupe i se fuafuaga litaea po'o se penisione o se auala agai i luma e fa'amautu ai lou tausaga pe'a litaea. Afai e te le o teu faafaigaluegaina i se tasi, e tatau ona e mautinoa o loo e teu faafaigaluega i isi aseta e iai le taimi e loka ai seia oo i le tausaga litaea.
A'o e filifilia se penisione e ofoina mai e faletupe eseese, ia mautinoa e te malamalama i tuutuuga ma aiaiga uma o le fuafuaga, ma maua ni tupe maua lelei i tupe teu.
2. Fa'aaoga le teugatupe a le PF a'o le'i litaea
O le manatu autu i tua o le Faaputugatupe mo le Lumanai Manuia o Tagata Faigaluega o le saunia lea mo tausaga o lumanai o tagata faigaluega. Peita’i, sa masani ona fa’aaoga tupe fa’aputu i totonu o le Tupe mo le Lumanai Manuia e fa’aaoga i aoga a le fanau po’o faaipoipoga.
O lea la, o le tele o teugatupe a le Provident Fund e le o maua moni mo le tagata o loʻo umia, ae o loʻo tausia a latou fanau ma aiga. Nai lo le avea ma o latou faamoemoega tau tupe mo le tele o tausaga talu ona litaea, ua faaaoga tupe a le PF e teu ai manaoga ma manaoga o le aiga.
I le tele o tulaga, o ia mana'oga ma mana'oga e mafai ona tolopo mo se taimi mulimuli ane pe fa'aulu ina ia le mana'omia le fa'aogaina o tupe litaea. Mo se faʻataʻitaʻiga, e mafai ona e filifili mo se nonogatupe a tamaiti aoga mo lau tama nai lo le tuʻuina atu o lau tupe maua.
E taua tele le fa'atumauina o le aofa'i o lau Faaputugatupe mo le Lumanai Manuia se'ia e litaea. O le mauaina o se vaega atoa mai lau teugatupe o le Provident Fund o lona uiga o le a tele au tupe e teu i se pisinisi pe faʻaaoga mo tupe faaalu faalemasina ina ua litaea.
3. Le fa'afaigaluegaina i ETF
ETF po'o Fefa'ataua'iga Fa'aputugatupe o ni auala taugofie e teu fa'afaigaluega i securities, e aunoa ma le faʻalavelave o fefaʻatauaiga i aso uma. O le mea moni, e mafai ona fefaʻatauaʻi ETF i aso fefaʻatauaʻiga, ae e foliga mai e aoga i le taimi umi.
ETF ua manatu o aseta litaea atoatoa ona e maualalo totogifuapauina ma pulega pasi. Ae ui i lea, aʻo leʻi teu faʻafaigaluega i ETF, e tatau ona e faia lelei lau suʻesuʻega, aua o le ETF e eseese ile pulega, faʻavasegaina, ma isi.
Afai e iai sau fa'atagaga e fai ai se tupe teufaafaigaluega tele, alu mo pone. O pone e toe maua ai le aofaiga autu ma totogi tului i taimi masani.
4. Leai se Teuga tumau
I le avea ai ma se atunu'u, o lo'o tatou taula'i atu i tupe teu. Faletupe o la matou nofoaga sili ona fiafia i mea tau tupe mo mea uma e fesoʻotaʻi ma tupe teufaafaigaluega.
Masalo e mafua ona o le maualalo o le lamatiaga e fesoʻotaʻi ma teugatupe i faletupe. O le mea e mata'ina ai, i le sefulu tausaga talu ai, o tului a le faletupe sa matua fesuisuiai e pei o le maketi tutusa, ma o tului o tupe teu na pa'u i lalo i lalo ole 3%. Ae ui i lea, o le fefe i le fesuisuiai e taofia ai le tele o tagata mai le maketi tutusa.
O le teuina o se aofaiga tele o tupe e pei o se tupe teu tumau e tasi le taimi ona toe fa'asolo lea o le aofa'iga matua i totonu o se tupe teu tumau e mafai ona avea ma se vaega o lau fuafuaga o tupe teufaafaigaluega.
E tusa lava pe e te amata i le 35 tausaga ma teu faʻafaigaluega Rs 50,000 e avea o se tupe teu tumau mo le 1.5-tausaga le tului ma le 6% o le tului, i le taimi e te 60 ai, o le ae latalata i le 2 lakh rupee e sili atu, faʻatatau i le tului.
Ou te matua fautuaina se tupe teu tumau mo taimi pupuu e te fa'aauau pea se'ia e litaea. E mafai ona e amata i se tupe teu itiiti ma atonu e faaopoopo i ai sina mea itiiti i taimi uma e te faafou ai lau taimi teu. O le a avea ma se fesoasoani tele i tausaga litaea.
5. Le fa'asaoina se pasene o le tupe maua i le teuina po'o le fa'afaigaluegaina
Afai e vave amata lau galuega, amata sefe mo lou litaea pe a uma le tausaga muamua.
Afai e tuai ona amata lau galuega, amata sefe mo lou litaea mai le totogi muamua.
O le manatu sese e sili ona taatele e uiga i le litaea mo le meleniuma o le a latou malosi ma malosi i le 60 tausaga e pei ona i ai nei ma e mafai ona tuʻuina i le 10 itula o galuega malosi.
Afai e te manatu e te le tau sefeina mo le litaea talu ai o le a lava lou malosi mo se galuega tumau, toe mafaufau.
E oo lava i tagata i le pisinisi, o le tuʻuina o itula uumi pe a maeʻa se tausaga patino e mafai ona oʻo atu ai i le mu atoa. Ma o le mafuaaga lena e tatau ai ona tatou sefe pe a tatou mafaia ina ia mafai ona tatou manuia pe a tatou le mafai.
E tatau ona tatou sefe a itiiti ifo ma le 10% oa tatou tupe maua ma teu faafaigaluega. O se vaega o lenei tupe teufaafaigaluega i masina taitasi e tatau ona tuu ese e avea o se vaega o a tatou tupe teufaafaigaluega litaea.
Aua nei avea oe ma se tasi o na tagata matutua e toe tepa i tua ma iloa ai semanu latou te sefe uma tupe na latou faaalu i vaiinu ma pati i faaiuga o vaiaso. E mautinoa e taua na mea, ae e tatau ona tatou faia se paleni e teu faʻatasi ai ma tupe faʻaalu.
6. Le fa'amauina se fa'aputuga tupe eseese
O le mafua'aga autu mo le fa'atumauina o se fa'aputuga tupe 'ese'ese o le fa'amautinoa lea afai e pa'u le tau o se tasi o aseta, o le a toe fa'aleleia e isi. O se fa'aputuga eseese e fa'asalalauina fa'amatu'u tutusa, ma maua ai tupe fa'afaigaluega atoa.
O le 'ese'ese o faila o lona uiga o lo'o e fa'aofia uma tupe fa'afaigaluega mo taimi uumi ma taimi pupuu. O tupe teufaafaigaluega mo taimi uumi i faʻamau poʻo ETF e mafai ona maua ai tupe maua lelei mo tausaga litaea.
E mafai fo'i ona iai ni aseta e pei o meatotino, e fa'amaonia e avea ma puna sili o tupe maua pasi mo tausaga matutua.
7. Fa'atau atu aseta o meatotino a tua'a/meatotino a nu'u mo tupe maua pupuu
E ui e foliga ese lenei manatu, ae o loʻo aofia ai le tausia o aʻu lava matau i le faʻatau ma le faʻatau atu o meatotino a tuaa ma taunuuga o sea fefaʻatauaiga.
O le tele o tatou tupulaga matutua na siitia atu i taulaga mo galuega na faatau ese atu o latou vaega o fanua o tuaa i nuu ona o mafuaaga eseese. O nisi na fa‘atauina o latou fale i le ‘a‘ai; o nisi sa teu faafaigaluega tupe i le aoga a le fanau i kolisi.
O le televave o atinae i totonu o le tatou atunuu i le 20 tausaga talu ai, o le tele o nei nuu ua ola ma avea ma taulaga manuia ma nofoaga i tua atu ma le tele o pisinisi ma galuega.
O la’u fautuaga la e aua le vavevave i le faatau atu o meatotino a lou tua’a nu’u. A maeʻa le litaea, e mafai ona e faʻaaogaina mo nisi faʻamoemoega pisinisi.
E mafai ona e fa'aliliuina i se fanua Airbnb pe fa'aliliuina i se nofoaga e fai ai fa'aipoipoga ma fa'afiafiaga.
8. Fa'aalu tupe uma i Fa'amanatuga ga'o tetele
O faaipoipoga e malie ma siva uma, ae o le faʻaumatia uma o tupe teu ma tupe faʻaalu e faʻatulaga ai faʻaipoipoga matagofie mo lau fanau e mafai ona faʻaleagaina ai lou soifua maloloina tau tupe.
Matou te faʻapipiʻiina se faʻailoga faʻaagafesootai i tagata e sili atu i faʻamanatuga taugofie nai lo le tuʻinanau. Ae o le mea lena - o se faʻailoga lautele. Mafaufau a'o le'i teu fa'afaigaluega i mea fa'amanatu - e fa'atauina ea i lau teugatupe litaea?
Afai ei ai, e tatau ona e faʻaitiitia le faʻatauvaʻa. E sili atu le fa'amanatuina ma le tauagafau nai lo le i'u i le mativa i le matua.
E mafai ona e sefe ma teu fa'afaigaluega fa'apitoa i fuafuaga fa'afaigaluega mo taimi pu'upu'u mo fa'alavelave e pei o fa'aipoipoga, ae taumafai e 'aua ne'i pa'i atu i lau tupe fa'afaigaluega e fa'atatau i le litaea mo le tutusa.
9. Le tausia o se fuafuaga inisiua soifua maloloina
O le leai o se fuafuaga inisiua soifua maloloina o se mea e misia tele. Tatou te iloa uma lava o le tasi le falemai mo se gasegase tuga e mafai ona tatou maua ai lo tatou tamaoaiga ma e mafai foi ona tatou nofo aitalafu.
O se fuafuaga inisiua soifua maloloina e mafai ona taulimaina se pasene tele o tau o le soifua maloloina. O le au'ili'iliga o lo'o fa'aalia ai e fa'atupula'ia tau o le soifua maloloina pe a uma le 40 tausaga. E tusa lava pe e te fa'atuai e fa'atau sau fuafuaga inisiua soifua maloloina ile 30 o ou tausaga, ia maua muamua ae e te le'i atoa lou 40.
10. Leai se inisiua ola
E fa'apitoa lea mo tagata ta'ito'atasi e le'o iai lava se inisiua tau soifua.
Inisiua soifua ose aseta aoga. E te toe maua mai le aofaiga na e totogiina pe a uma lou taimi, ma i le tulaga e le mafai ona maliu, e toe maua e lou aiga se tupe mautinoa.
Ia mautinoa o le taimi o lau inisiua ola e maua ai lau tupe matua pe a uma ona litaea. Ona mafai lea ona e filifili e faʻamautu le aofaʻi i se teugatupe tumau pe tuʻu i totonu o se manatu pisinisi.
O le manatu autu e uiga i le tuʻuina o lenei tusiga o le faʻatonuina lea o lou mafaufau i lenei mea moni e tasi - faamolemole mafaufau e uiga i lou litaea tausaga i luma atu. O tupe fa'afaigaluega mo le lumana'i e taua tele e pei o lou ola i le taimi nei.
Afai ei ai ni au fautuaga pe a oʻo i fuafuaga litaea, taʻu mai ia matou! Matou te fia faalogo!
Faasoa atu le tala i uo ma aiga pe faasoa atu e ala i au faasalalauga faaagafesootai. E mafai ona avea o se faamanatu atoatoa mo se tasi e te alofa pe iloa.
Tuua se tali