O le faʻamaʻi o le coronavirus na aʻafia ai Sri Lanka e le gata i le tulaga o tagata soifua ma tulaga faigaluega ae o se pa'ū tele i le tamaoaiga o le atunuʻu.
O tupe faʻaagaga a Sri Lanka ua paʻu i le lata i le $ 1.6 piliona e oʻo mai ia Novema 2021, lea na faʻafefe ai le atunuʻu atoa.
Faatasi ai ma le televave o tupe faaagaga mai fafo o loʻo faʻaumatia ma faʻasese i se mailei aitalafu, o loʻo feagai le atunuʻu ma lona faʻalavelave sili ona leaga i taimi uma.
Sri Lanka o loʻo i luga o le tulaga o le gaumativa, ma e silia ma le afa miliona tagatanuu ua goto i le mativa talu mai le 2020.
O la matou tusiga o le a aofia ai mea uma e uiga i le faʻalavelave Sri Lanka, le mea na aliaʻe mai ai, ma le mea e agai i ai.
Le faʻalavelave Sri Lanka: O se faʻamatalaga puupuu
Na molimauina e Sri Lanka le faatupulaia o aitalafu a o lei taitai oo i le faamaʻi o le coronavirus talu mai le 2014.
Ae ui i lea, o aitalafu na oʻo i le 43% o le GDP a le atunuʻu i le 2019 ma ua faʻateteleina talu mai lena taimi. E oo atu i le 2021, ua siitia a latou aitalafu mai fafo i le 101% o le GDP a le atunuu, ma mafua ai se faaletonu tele o le tamaoaiga.
O le atunuu e tusa ma le $3.5 piliona i nonogatupe mai Saina na o ia ae ova laʻititi $62 piliona i le US. O loʻo sailia foʻi e le atunuʻu le $500 miliona mai Initia e totogi ai le faʻatauga o suauʻu mama i le lotolotoi o faʻalavelave.
O le tamaoaiga o Sri Lanka na paʻu i le 11.1%, o se faʻamaumauga maualuga, ia Novema, ma faʻateleina tau o oloa i se tulaga e leʻi molimauina muamua.
O lenei mea na mafua ai le tele o Sri Lanka o loʻo tauivi e fafaga o latou aiga e oʻo lava i mea taua ma manaʻomia.
O le peresetene, Gotabaya Rajapaksa, ua ia faailoa mai se faalavelave tau tamaoaiga, ma ua tofia le militeri e vaaia mea taua e pei o araisa ma suka, o loo faatau atu i tau faatulagaina a le malo.
Peitaʻi, e leʻi fesoasoani tele lenei mea i tagata.
Le a'afiaga o le fa'ama'i o le coronavirus
O le faʻamaʻi e leʻi tutusa uma vaega o le tamaoaiga o Sri Lanka. O alamanuia na sili atu ona afaina pe a faatusatusa i faatoaga ma auaunaga. Talu ai sa maualalo le mana'oga fa'avavau, o so'o se vaega e fa'atau atu i fafo na matua a'afia ai.
O le fausiaina, gaosiga o ie, ma vaega tutusa e sili atu ona maaleale i manaoga faʻateʻia na sili ona mafatia.
Moody's, Fitch, ma le S&P ua fa'aititia a latou fa'ailoga a le malo o Sri Lanka ona o le a'afiaga leaga o aitalafu i le atunu'u.
O mafua'aga sili e tolu na mafua ai le pa'u o le fa'avasegaina o le fa'atuputeleina o fa'aletonu i fafo, vaivai o paleni tau tupe, ma fa'atapula'aina avanoa tau tupe.
Talu ai o tagata o loʻo nonofo i lalo o le laina mativa ua matua faʻateleina foi, ua tele na afaina ai tagata o loʻo galulue i totonu o taulaga e pei o itumalo i Sisifo ona o aʻafiaga tau alamanuia.
O itumalo i Matu, Uva, Sasaʻe, ma Sabaragamuwa ua matua aʻafia foi ona o le matitiva o le faitau aofaʻi i le eria, e tusa ai ma le faʻafouina o le Faletupe a le Lalolagi.
O le a le faigata o le faʻafitauli o le tamaoaiga ua afaina ai tagatanuu o Sri Lanka?
“Ua matou faatauina nei le 100 kalama o pi ina ua masani ona faatau le tasi kilokalama mo le vaiaso atoa,” o le tala lea a se Sri Lanka a o faailoa mai foi le auala na amata ai ona tatala e faleoloa le susu pauta ma vaevae i pusa e 100 kalama taitasi aua e tau leai se tasi e maua. mafai ona gafatia le ato atoa.
O le autu o tupe maua a le atunuu o turisi, lea ua matua pa'ū i nai masina ua tuanaʻi.
E silia ma le 200,000 tagata ua leai ni galuega i le vaega o femalagaaiga ma turisi, ma ua atili ai ona leaga le tulaga.
O le to’atele o tupulaga ma a’oa’oina o sitiseni o le atunu’u o lo’o tutu’u nei i le ofisa o tusi folau e tu’ua le atunu’u i se taimi vave ae amata ai se olaga fou i se isi nofoaga ona o lo latou fefefe ne’i maileia i le fa’alavelave ae le toe sao.
Ole taimi ole toe totogiina ole nonogatupe a Sri Lanka
E tatau ona toe totogi e le atunuu le nonogatupe e $7.3 piliona i nonogatupe mai fafo ma totonu o le atunuu, faatasi ai ma le $500 miliona o se nonogatupe faavaomalo noataga malo toe totogi e tatau ona oo i le faaiuga o Ianuari.
O lo'o aga'i atu le atunu'u e toe totogi a latou aitalafu suau'u ua mavae ia Iran e ala i le totogiina o latou e ala i lauti, e ala i le lafo atu ia i latou o le lauti e $5 miliona i masina ta'itasi.
Ae ui i lea, e foliga mai e faigofie ona fai nai lo le faia. Fai mai le faipule o le Itu Agai, Harsha de Silva, o le aofaʻi o aitalafu mai fafo i le tautua e faamoemoe e $ 4.8 piliona i le 2022, ma tuua ai le atunuu i se tulaga gau atoatoa.
Le utiuti o meaai a Sri Lanka
O le fa’ai’uga fa’afuase’i a le peresetene e fa’asa uma fugala’au ma vaila’au i masina a sau ina ia fa’amalosia ai le aufaifa’ato’aga e amata fa’ato’aga fa’aletino e aunoa ma se lapata’iga, ua fa’aletonu ai fo’i le aufaifa’atoaga.
E mafua ona o le tele o pisinisi na faʻaaogaina mo le gaosiga o faʻatoʻaga e ala i le faʻaaogaina o fugalaʻau ma vailaʻau e faʻafefe ai vao ma iniseti, ma o le tele o faifaʻatoʻaga ua fefefe nei i le tele o le gau ma toe taui atu i le totoina o soʻo se mea totō.
O lea ua mafua ai le tele o le le lava o taumafa i totonu o le atunuu, ma mafua ai ona faaitiitia le sapalai ma le tele o manaoga e oo atu ai i luga o tau.
Peita'i, o le fa'ai'uga e fa'asa le fa'aulufaleina mai o fetilaisa na fa'ate'aina ia Oketopa 2021 e toe amata ai le fa'ato'aga fa'asolopito.
Ae ui i lea, o le aveesea o le faʻasaina e leʻi tele se eseesega talu ai na le mafai e le malo ona faʻatupe le faʻamaʻi ona o le leai o se tupe.
O loo tauivi le aufaifaatoaga e oo lava i le totogiina o le tau o le fetilaisa ua uma ona latou aumai mai fafo, ae tuu ai le faatau mai i se tau e le o se fesoasoani. E le gata i lea, ua latou mumusu e teu tupe i le gaosiga o fualaʻau aua latou te le mautinoa pe o le a latou maua se tupe mama mai ai.
O fesoasoani le tumau e pei o laina aitalafu e aumai ai vailaʻau, suauʻu, ma meaʻai mai tuaoi e pei o Initia o loʻo ave.
O lo'o faia fo'i suiga o tupe ma Initia, Bangladesh, ma Saina, fa'atasi ai ma nonogatupe e fa'atau ai penisini mai Oman o lo'o fa'agasolo.
O nei faiga uma e na'o le tu'uina atu o se toomaga pupuu i lenei fa'afitauli ma e tatau ona toe totogi vave. Afai e le totogiina i le taimi, o le a naʻo le iʻuga o se faʻafitauli sili atu ona taua o le paʻu i le mailei aitalafu ma iʻu ai ina magoto.
Sa tutu tagata i laina mo le tele o itula e faatau ai le 1/4th o oloa manaʻomia aua e leai se tasi e mafai ona gafatia mea na latou faʻatau muamua.
O araisa, fatu, fualaau aina, iʻa, fualaau faisua, falaoa, ma isi mea uma ua vaaia le siʻitia tele o tau, ma o le tele o aiga e maualalo tupe maua ma tagata faigaluega totogi aso ua le mafai ona gafatia e oo lava i meaai masani mo le taimi e tasi. E oo lava i le vaega mauoa o le atunuu o loo taumafai e faasoasoa a latou taumafa i aso taitasi.
O le gaosiga o lauti e faʻamoemoe e paʻu i le 50%, faʻateleina ai le faʻafitauli o meaʻai.
O le a le mea na mafua ai le faaletonu o le tamaoaiga o Sri Lanka?
E ui o le faʻamaʻi sa i ai se sao tele i le faʻamamafaina o le faʻafitauli o le tamaoaiga o Sri Lanka ona o le lokaina ma le tipiina o femalagaaiga ma tagata tafafao maimoa, e tele atu mea i le tamaoaiga o Sri Lanka ua paʻu.
- O tupe alu maualuga a le malo o lo o pulea
- Pa'u lafoga na afaina ai tupe maua a le setete
- Ua pa'u i lalo tupe maua mai fafo
- Tele nonogatupe mai Saina i nai tausaga talu ai
- O le Sri Lanka rupee ua paʻu i le maketi forex.
O le tali a le malo
O le tali mai a le malo ua fefiloi. O nisi o sui o le malo e talitonu o le a mafai e le atunuu ona toe totogi le tele o ana nonogatupe, ae o nisi e talitonu o le a gau le atunuu i le faaiuga o le 2022.
Na taua e MP de Silva le auala e tasi e foia ai lenei faafitauli o le sailia lea o se fesoasoani mai le International Monetary Fund.
O fofo a le aiga e na o le le tumau, ma o le sailia o se fofo tumau, o le IMF na o le pau lea o le faalapotopotoga e mafai ona fesoasoani i le atunuu e sau mai lana mailei aitalafu.
O loʻo taʻua foʻi e le au ofisa le auala latou te manatu ai o le a manaʻomia e le atunuʻu ona nono tupe e pei o sana mai atunuu o Sri Lanka o loʻo uo ma fafaga ona tagatanuu.
Ua talosagaina e le faletupe tutotonu tagatanuu mo suiga le mautonu ma tupe mai fafo e faamalosia ai le Sri Lanka rupee i le tele e mafai ai. O loʻo faʻatinoina isi auala le tumau, e pei ona talanoaina muamua.
O le fesoasoani e tusa ma le $1.9 piliona o loʻo faʻatalanoaina ma Initia, faʻatasi ai ma le 400-miliona-tala swap ma le 500-miliona-tala faʻaalu suauʻu.
E faapena foi fesoasoani na talanoaina ma Bangladesh ma Saina foi. O lo'o vala'auina tagata e umia Pone Fa'ava-o-malo e toe fa'atalanoa.
E $1,000 miliona le tupe e tatau ona toe totogi e le atunuu i le masina o Iulai, ma ua fesiligia ai le aufaipisinisi pe latou te naunau e toe teu tupe ina ia mafai ai e le atunuu ona taofia le faafitauli i le tele e mafai ai.
Ua fa’ailoa mai e le peresetene, o le a le toe fa’atupula’ia atili ai le si’itia o le tau o le tamaoaiga o le atunu’u, ma e le toe iai fo’i ni lafoga fou e fa’amanino ai le le toe tu’uina atu o tagata i lalo o ni avega tau tupe.
E le'i faia se fa'ai'uga i se pusa fa'aola mai le IMF i le taimi nei.
O le a se mea e mafai e Sri Lanka ona fai e foia ai le faʻalavelave?
- E tatau ona taula'i le fa'atupula'ia o tupe maua a le aufaigaluega, e o'o lava i vaega e le o ni fa'ato'aga ina ia mautinoa o lo'o si'itia muamua tagata o lo'o nonofo i le pito.
- Galulue agai i le faatupulaia o fua o faatoaga i totonu o le atunuu ma ana tupe maua e ala i suiga o fausaga
- E tatau ona lagolagoina le aufaifaatoaga e galulue faatasi ma fua o faatoaga e faatau atu i fafo ma e maualuga atu le tau.
- E tatau ona fa'aleleia atili le fa'atekonolosi atamai i le tau, fa'atauga fa'atauga ma fa'ato'aga fa'ato'aga.
- O tupe teu fa'afaigaluega i femalagaaiga ma turisi e mafai ona fesoasoani e lagolago tagata i nu'u i tua.
- E tatau fo'i ona fa'amanino galuega totogi e le o ni fa'ato'aga ina ia fesoasoani ai i tagata i le filifilia o mea e maua mai ai le ola.
- E tatau ona lagolagoina suiga lautele ina ia maua ai le tele o galuega ma faʻaleleia atili le gaosiga o tagata faigaluega.
- O a'afiaga ma mafua'aga o le fa'alilolilo e tatau ona fo'ia.
- E tatau ona una'ia suiga fa'ale-fanua ma fa'amalosia le fa'aaofia i totonu o le atunu'u.
- E tatau ona faia ni tupe sili atu i aoaoga, puipuiga lautele ma le soifua maloloina.
- O vaega pito sili ona vaivai o le atunuʻu e tatau ona ave i ai le faʻamuamua fesoasoani ona o i latou e sili ona afaina i faʻalavelave faʻafuaseʻi, e le gata i agafesootai ma tupe.
- Ole a'afiaga ole fa'alavelave ile maketi o tagata faigaluega ma kamupani e tatau ona mata'ituina pea.
- Sri Lanka e tatau ona fa'a'ese'ese fa'ato'aga e maua ai fa'atauga fa'atau ma fa'afaigaluega atili i mea'ai.
- E ao ona silafia e faalapotopotoga a le Malo o le latou galuega le fausia o se auivi mo pisinisi tumaoti e faaleleia atili ai tulaga tau tupe a le atunuu i le taimi nei.
- E mana'omia e pulega o lafoga ma faiga fa'avae a Sri Lanka ona fa'amalosia ma fa'auiga fa'apisinisi.
- O lipine mumu e aafia ai pisinisi e tatau ona tipi i lalo i le tele e mafai ai.
- E manaʻomia le faʻaleleia atili o le faʻaogaina o filifili ma le fesoasoani a le US ma Saina.
- O ituaiga uma e lima o tupe faavae, tagata, faaletino, tupe, agafesootai ma tupe faʻalenatura e manaʻomia le fesoasoani tutusa i le taimi nei mai pulega a Sri Lanka.
- E tatau ona fa'alauteleina le 'au'aunaga i nu'u i tua e lagolago ai le fa'aofiina o tupe i so'o se mea.
- O le taimi lava e lelei ai le tulaga, o le tele ma le tele o le taulaʻi e tatau ona tuʻuina atu i luga o tekinolosi faʻatekinolosi ma e tatau foi ona faʻaogaina uma auaunaga a le malo.
- .E tatau ona fetuutuunai se fa'ata'ita'iga fa'atupula'ia fa'atau atu fa'atasi ma le fa'atupulaia o tupe fa'afaigaluega tumaoti.
- E tatau ona fa'alatalata i le IMF mo se fesoasoani tele e mafai ai e foia ai le fa'afitauli.
- E tatau foi ona galulue faatasi Sri Lanka ma tagata tomai faapitoa tau tamaoaiga e fausia se mamanu o le tamaoaiga mo le atunuu e tau ai le faalavelave.
O le a se isi mea e ono tupu i le tamaoaiga o Sri Lanka?
Afai e le tausia vave, e mafai ona maileia le tamaoaiga o Sri Lanka i se tulaga o le hyperinflation, e pei lava o Venezuela.
A mae’a lena, e tau leai se avanoa e toe fo’i ai i lona tulaga muamua, e pei ona molimauina fo’i e le atunu’u i Saute-Amerika i nai tausaga ua mavae.
O loʻo i ai foi le fefe i le faiga o aʻoaʻoga ma le lumanaʻi faʻafaigaluegaina o tamaiti aʻoga Sri Lanka e faʻalavelaveina ona o le le gafatia o auaunaga initaneti i totonu o le atunuʻu.
Afai e le fa'amauina i le taimi, e iai le avanoa o le lumana'i o Sri Lanka e aofia ai se tomai le fetaui lea e le toe fetaui ai tamaiti aoga mo galuega.
O le a o'o atu ai i se fa'afitauli fa'apitoa ona o tagata faigaluega o le atunu'u o le a faigata ona maua se totogi e o'o atu ai i se fa'afitauli sili atu tau tupe mulimuli ane.
Talu ai o le Sri Lanka rupee ua uma ona faʻaititia le sili atu i le 20% e faʻatatau i le tala Amerika, o le le faia vave o fuafuaga e mafai ona oʻo atu ai i le pa'ū sili atu o le tupe Sri Lanka. E mafai ona o'o atu ai i se fa'alavelave mata'utia o le forex lea e le mafai ona fofo.
Ma le mea mulimuli, afai e filifili le EU e faʻaleaogaina le tulaga tau fefaʻatauaʻiga a Sri Lanka e tusa ma le $360 miliona i tausaga taʻitasi, o le a iʻu ai i se tulaga sili atu ona leaga o le tamaoaiga.
iʻuga
E mautinoa lava o loʻo i ai le atunuʻu i se tasi o ona sone sili ona leaga, ma e le mafai e le malo ona totogi e oʻo lava i auaunaga faʻapitoa IT e pei o Google Maps.
O lo’o fa’amautinoa e le malo o lo’o galulue tagatanu’u mo le fa’atulagaina o se fuafuaga e fesoasoani ai i le atunu’u ina ia sao mai i le mailei o le aitalafu, peita’i e le o manino mai i le taimi nei.
E tele maketi ma vaega o loʻo nofo aitalafu ai Sri Lanka, ma faʻatasi ai ma le tulaga o loʻo i ai nei i le mafaufau, lea o loʻo faʻatuputeleina ai le tau o le tamaoaiga ma o loʻo paʻu atoa le tamaoaiga, e faigata ona talitonu i itu uma o le tala.
O loʻo i ai se $1.2 piliona fesoasoani tau tupe fou lea e aofia ai foʻi ma alauni masina o Rs. 5000 i le 1.5 miliona pagota, tagata faigaluega a le malo, ma fitafita e le atoatoa le malosi - ae o le auala e fesoasoani ai e toe faʻafoʻi le tamaoaiga i ona vae o le a mafai pe a vaʻaia iʻuga moni.
Tuua se tali