Hore na o batla ho reka setoko sa k'hamphani kapa ho sekaseka lichelete tsa eona, ho bohlokoa ka ho tšoanang ho bala litlaleho tsa eona tsa lichelete ka botlalo.
Sengoliloeng sena se tla u ruta mokhoa oa ho bala setatemente sa lichelete tsa k'hamphani habonolo.
Kahoo ha re keneng ka kotloloho ho eona.
Litlaleho tsa Lichelete ke life?
Litlaleho tsa lichelete ke litokomane tse hlalosang ts'ebetso ea k'hamphani le ts'ebetso ea lichelete. Mekhatlo ea 'muso, lik'hamphani tsa liakhaonto, joalo-joalo, hangata li hlahloba litlaleho tsa lichelete ho netefatsa ho nepahala le merero ea lekhetho, lichelete kapa matsete.
Lintlha tse hlahang tlalehong ea lichelete li ka fapana ho latela mokhatlo.
Empa tse tloaelehileng ka ho fetisisa li kenyelletsa chelete, lichelete tse rekisoang, li-inventories, likoloto tsa nako e khutšoanyane, likoloto tsa nako e telele, li-account tse ka fumanoang, li-account tse lefuoang, le phallo ea chelete ho tsoa ho tsetelong, ts'ebetsong le ts'ebetsong ea lichelete.
Bohlokoa ba Litlaleho tsa Lichelete
Litlaleho tsa lichelete li fana ka leseli la hore na k'hamphani e sebetsa joang ho latela lichelete tsa eona. E fana ka temohisiso ea boholo le mokhoa oa ho etsa chelete ea k'hamphani, litšenyehelo tsa ho tsamaisa khoebo, katleho eo e sebetsanang le chelete ka eona, le mofuta oa thepa ea eona le mekoloto.
Ho feta moo, li na le tlhaiso-leseling e hlokahalang ho lekola hore na k'hamphani e ka bona mekhoa efe kapa efe ka nepo kapa hampe.
Liphetho tsa k'hamphani li lokela ho bapisoa le tsa bahlolisani ba eona indastering e le 'ngoe ha ho hlahlojoa litlaleho tsa lichelete ho batla mekhoa. U lokela hape ho bapisa linako tse ngata bakeng sa k'hamphani.
Ho feta moo, ho bala litlaleho tsa lichelete ho ka ba molemo haholo ho beng ba likhoebo tse nyane. U ka khetha mokhoa oa ho holisa khoebo ea hau le ho sebelisa lisebelisoa ka ho tseba hore na lichelete tsa k'hamphani ea hau li hokae.
Ha re hlahlobeng mokhoa oa ho utloisisa ka potlako le ha bonolo litlaleho tsa lichelete.
- Tlaleho ea chelete e bonts'a chelete le litšenyehelo tsa k'hamphani ea hau ha nako e ntse e ea.
- Polelo ea phallo ea chelete e bonts'a boemo ba phallo ea chelete ea k'hamphani kapa phallo ea chelete le ho tsoa.
- Thepa ea k'hamphani ea hau, mekoloto, le tekano li bonts'itsoe leqepheng la tekanyo. Tokomane e bua ka "boleng ba buka" ea mokhatlo. U ka inahanela lisebelisoa tse teng le hore na li tšehelitsoe joang ka letsatsi le itseng.
Ho ipha nako ea ho bala le ho utloisisa litlaleho tsa hau tsa lichelete ho ka u thusa ho tsamaisa khoebo ea hau ka katleho le ho etsa liqeto tse betere mabapi le bokamoso ba khoebo ea hau.
Ka hona, a re qaleng ka litlaleho tse fapaneng tsa lichelete le hore na re ka li bala joang ka nepo.
Sheet ea Balance
Polelo ena e thusa ho tseba matlotlo, mekoloto, le tekano ea k'hamphani ka nako e itseng. Leqephe la ho leka-lekana le ka fana ka setšoantšo sa bophelo bo botle ba lichelete ba k'hamphani le ho u thusa ho lekola boleng ba eona.
Equation ea accounting ke ena: Thepa = Melato + Tekano ea Beng.
- matlotlo ke likarolo tseo koporasi e nang le tsona ka theko e tlase.
- Likoloto lula fatše le chelete eo koporasi e e kolotang ba kolotang. Sena se kenyelletsa litšenyehelo tse saletseng morao tsa meputso, litefo tsa mekoloto, rente le lisebelisoa, li-bond tse kolotoang le lekhetho.
- Tekano ea beng e bua ka boleng ba letlooa la koporasi. Chelete ea chelete e tla sala haeba thepa eohle e ngolisitsoe ho feta tekano 'me melato eohle e lefshoa. Chelete ena ke ea beng ba liabo, bao hape e ka bang beng ba matlo kapa batseteli ba sechaba.
Rekoto ha e fane feela ka lintlha tse mabapi le mekhoa, ke ka lebaka leo re tlamehang ho sheba litatemente tse ling tsa chelete, hammoho le phaello ea lichelete le setatemente sa chelete, ho utloisisa boemo ba chelete ea k'hamphani ka botlalo.
Polelo ea Chelete
Setatemente sa lekeno se kenyelletsa lekeno la k'hamphani, lits'enyehelo, le chelete e kenang ea nako e itseng. Setatemente sa chelete se ka u thusa ho lekola tšebetso ea lichelete ea k'hamphani le ho tseba mekhoa. Ho utloisisa boemo ba phaello kapa tahlehelo ea k'hamphani, o hloka ho utloisisa mantsoe a latelang le meelelo ea ona e tlang tlasa polelo ea chelete.
- Lekgetho- Chelete ea chelete eo khoebo e e etsang.
- Litšenyehelo- Chelete ea chelete eo k'hamphani e e sebelisang mesebetsing ea eona.
- COGS kapa Litšenyehelo tsa Thepa e Rekisoang- Theko ea lintho tse hlokahalang ho etsa eng kapa eng eo khoebo e e rekisang.
- Phaello pele ho litšenyehelo- Kakaretso ea chelete ka mor'a ho tlosa COGS.
- Phaello pele ho lekhetho - E bua ka phaello ea ts'ebetso e fokotsang litšenyehelo tse sa sebetseng.
- Chelete eohle- E bua ka chelete eohle e kenang ea k'hamphani ntle le ho tlosa litšenyehelo kapa lekhetho.
- EPS(Moputso ka kabelo)- E baloa ka chelete e kenang ea Net e arotsoe ka kakaretso ea likarolo tse setseng.
- Ho fokotseha e bua ka hore na letlotlo, joalo ka thepa ea khale, le theohile hakae ha nako e ntse e ea.
- Phaello pele ho tsoala, makhetho, ho theoha, le: amortization, kapa EBITDA
Ho ba le tsebo e ntle ea likarolo tsena ho tla u thusa ho utloisisa botsitso ba lichelete ba k'hamphani.
Polelo ea Phallo ea Chelete
Seteitemente sa phallo ea chelete se bonts'a chelete e kenang le ho tsoa ha k'hamphani ka nako e itseng. Seteitemente sa phallo ea chelete se ka u thusa ho lekola chelete ea k'hamphani le bokhoni ba ho lefa likoloto tsa eona.
Phallo ea chelete e na le mesebetsi e meraro:
- Mesebetsi e sebetsang - E bolela ho kena le ho tsoa ha chelete ho bakoang ke ho laola k'hamphani le ho rekisa thepa kapa litšebeletso. Litokiso life kapa life ho chelete, liakhaonto tse amohetsoeng, ho theoha ha boleng, lethathamo la thepa, le liakhaonto tse lefuoang li kenyelelitsoe cheleteng ea tšebetso. Lenane lena la ditransekshene le kenyeletsa meputso, litefiso tsa lekhetho ka chelete e kenang, litefello tsa tsoala, litefello tsa rente, le chelete e fumanoang thekisong ea thepa kapa litšebeletso.
- Mesebetsi ea ho Tsetela - E bua ka chelete e kenang le e tsoang matseteng a koporasi ho ea katlehong ea nako e telele ea k'hamphani. Sehlopha sena se kenyelletsa litefo leha e le life tse amanang le ho kopanngoa kapa ho reka, ho fumana kapa ho rekisa thepa, likalimo tse fanoeng kapa tse fumanoang ho tsoa ho barekisi, le likalimo tsa bareki. Ho feta moo, karolo ena e kenyelletsa ho reka thepa ea ka mehla joalo ka thepa, limela le lisebelisoa (PPE). Ka mantsoe a mang, liphetoho ho matsete, lisebelisoa, kapa thepa li amana le chelete e tsoang matsete.
- Ts'ebetso ea Lichelete- Lichelete tse sebelisetsoang ho tšehetsa lichelete li kenyelletsa litefo tse fuoang ba nang le kabelo le chelete e fumanoang libankeng kapa batseteli. Likalimo, litefello tsa likalimo, ho rekoa ha setoko, ho fana ka liequity, ho lefa melato, le likalimo kaofela ke mehlala ea mesebetsi ea lichelete.
Mesebetsi e meraro ea bohlokoa ea k'hamphani e kenyelelitsoe sehlopheng sena, 'me setatemente sa phallo ea chelete se hokahanya setatemente sa lekeno le leqephe la tekanyo bakeng sa e' ngoe le e 'ngoe.
Ho latela thepa kapa litšebeletso tse tloaelehileng tsa k'hamphani, mesebetsi ea ts'ebetso e hlalosa phallo ea chelete, ho kenyeletsoa lekeno le litšenyehelo. Ts'ebetso ea ho tsetela ke phallo ea chelete ho tsoa ho reka kapa ho rekisa thepa ka chelete ea mahala ho fapana le molato. Matlotlo a kang thekiso ea matlo, likoloi, kapa litokelo tsa molao li ka 'na tsa e-ba tsa sebele kapa tse sa bonahaleng—chelete ea chelete e tsoang likolotong le ho tšehetsa lichelete tsa lichelete.
Bokhoni ba k'hamphani ba ho holisa ts'ebetso ea eona le ho boloka botsitso ba lichelete bo bonahala ka phallo e ntle ea chelete, ke ka lebaka leo ho loketseng hore khamphani e fete chelete e kenang khafetsa.
Ho boetse hoa hlokahala tlhahlobo ea li-balance sheet le li-state statements tsa chelete hobane chelete e kenang ea k'hamphani ha e bolele hore e na le phaello. Ho bohlokoa ho utloisisa hore phallo ea chelete le phaello ke lintho tse peli tse fapaneng.
Ntle ho moo, ho tseba likarolo tse tharo tsa litlaleho tsa lichelete. Ho bohlokoa ho utloisisa mokhoa oa ho bala tlaleho ea selemo ea k'hamphani.
Tlaleho ea Selemo
Lifeme tsa sechaba li tlameha ho phatlalatsa tlaleho ea selemo ho beng ba liabo e hlalosang boemo ba bona ba ts'ebetso le lichelete.
Litlaleho tsa selemo hangata li sebelisa bohlophisi le tlaleho ho bontša ts'ebetso ea k'hamphani, litekanyetso, le katleho ka litšoantšo, infographics, le lengolo le tsoang ho CEO. Ha ho bapisoa le litlaleho tsa lichelete tsa motho ka mong, li fa ba nang le kabelo, bo-ramatsete le basebetsi kutloisiso e eketsehileng ea pono le sepheo sa k'hamphani.
Setatemente sa lekeno la k'hamphani, leqephe la tekanyo, le setatemente sa phallo ea chelete kaofela li kenyelelitsoe tlalehong ea selemo le sengoloa. Ntle le moo, e fana ka leseli mabapi le makala a fapaneng le lipuisano le tlhahlobo ea botsamaisi (MD&A), melaoana ea likarabello, le lintlha tsa tlatsetso tsa batseteli.
Lithibelo tsa Setatemente sa Lichelete
Le hoja litlaleho tsa lichelete li fana ka boitsebiso bo bongata ka k'hamphani, li na le lithibelo tse itseng. Hangata batseteli ba fihlela liqeto tse fapaneng mabapi le katleho ea lichelete ea k'hamphani ka lebaka la ho buleha ha litlhaloso.
Ka mohlala, bahoebi ba bang ba ka rata ho rekoa ha thepa, ha ba bang ba ka rata ho bona chelete eo e behoa licheleteng tsa nako e telele. Motjhelete e mong a ka bona boemo ba mokoloto oa k'hamphani bo amoheleha, ha e mong a ka fumana boemo ba mokoloto oa k'hamphani bo lebane le bona.
Ho koahela
Ho hlahloba le ho utloisisa litlaleho tsena tsa lichelete ho ka u fa leseli la bohlokoa ka k'hamphani, joalo ka:
- Likoloto tse bileng teng le bokhoni ba ho lefa.
- Meputso kapa tahlehelo bakeng sa kotara kapa selemo se itseng.
- Haeba phaello e nyolohile kapa e theohile ha e bapisoa le linako tse bapisoang tsa likaranta tsa nako e fetileng.
- Litšenyehelo tsa ts'ebetso, haholo ha li bapisoa le chelete e hlahisoang ke litšenyehelo tse joalo.
- Basebeletsi ba ka rua molemo ka ho ithuta li-balance sheets, litlaleho tsa chelete, litlaleho tsa chelete, le litlaleho tsa selemo. Empa bo-ralitaba, batseteli, ba nang le kabelo, le boetapele ba k'hamphani ba tlameha ho tseba hantle bophelo bo botle ba lichelete ba mokhatlo.
Ona ke monyetla o motle oa hore u qale ho bala liakhaonto tsa hau tsa lichelete. E ka u fa leseli la bohlokoa mabapi le bophelo ba hau ba lichelete.
Kaha joale u tseba lintho tsa motheo, u ka qala ho bala litlaleho tsa lichelete ka kholiseho. Ka ho itloaetsa hanyane, u tla khona ho fumana lintlha tsa bohlokoa tse tla u thusa ho etsa liqeto tse betere tsa matsete.
Leave a Reply